Đặc Điểm Chung Của Tế Bào Nhân Sơ – Thông tin tuyển sinh đào tạo Đại học Cao đẳng

1. Đặc điểm chung của tế bào nhân sơ

Một số đặc điểm của tế bào nhân sơ để phân biệt với tế bào nhân thực như sau:

– Tế bào chưa có nhân hoàn chỉnh/chưa có nhân chính thức, vật chất di truyền được gọi chung là “vùng nhân”.
– Không có hệ thống nội màng và các bào quan không có màng bao bọc.
– Kích thước tế bào rất nhỏ chỉ bằng khoảng 1/10 so với kích thước của tế bào nhân thực.
– Với kích thước tế bào nhỏ như tế bào nhân sơ có các lợi ích với tế bào như sau:
   + Tỉ lệ S/V lớn → tốc độ trao đổi chất giữa tế bào với môi trường diễn ra nhanh hơn.
  + Tế bào sinh trưởng với tốc độ nhanh kết hợp với khả năng phân chia mạnh → số lượng tế bào tăng một cách nhanh chóng.

2. Cấu tạo tế bào nhân sơ

Tế bào nhân sơ có cấu tạo rất đơn giản, gồm 3 thành phần chính là: màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân. Ngoài các thành phần chính trên, một số loại tế bào nhân sơ còn có thêm thành tế bào, vỏ nhầy, lông và roi.

2.1. Thành tế bào, màng sinh chất, lông và roi

Hầu hết tất cả tế bào nhân sơ đều có thành tế bào. Thành tế bào được cấu tạo từ các peptidoglycan, có chức năng quy định hình dạng của tế bào.

Căn cứ vào cấu trúc và thành phần hóa học của thành tế bào, vi khuẩn đã được chia thành 2 loại: vi khuẩn gram dương và vi khuẩn gram âm. 

Khi cho nhuộm bằng phương pháp nhuộm Gram: vi khuẩn Gram dương có vỏ màu tím, vi khuẩn Gram âm có vỏ màu đỏ. Với sự khác biệt về thành tế bào của 2 loại vi khuẩn này, các nhà khoa học đã ứng dụng để sử dụng các loại thuốc kháng sinh đặc hiệu có tác dụng để tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh.

Ở một số loại tế bào nhân sơ, lớp bên ngoài thành tế bào còn có một lớp vỏ nhầy. Ở những vi khuẩn gây bệnh ở người mà chứa lớp vỏ nhầy thì thường ít bị các tế bào bạch cầu trong hệ thống miễn dịch tiêu diệt.

Màng sinh chất của vi khuẩn cũng được cấu tạo như của các loại tế bào khác, được cấu tạo bởi 2 thành phần: 2 lớp photpholipit và prôtêin.

Ở một số loài vi khuẩn còn có thêm cấu trúc được gọi là roi (tiên mao) và lông (nhung mao).

2.2. Tế bào chất

Tế bào chất là vùng nằm giữa vùng nhân và màng sinh chất. Tế bào chất ở tế bào nhân sơ bao gồm 2 thành phần chính: bào tương và ribôxôm cùng một số cấu trúc phụ khác. Tế bào không có hệ thống nội màng, các bào quan không có màng bao quanh (trừ ribôxôm) và khung xương tế bào.

Ribôxôm là bào quan được hình thành từ prôtêin và rARN, là nơi tổng hợp nên các loại protein trong tế bào. Trong tế bào chất có chứa các hạt dự trữ.

2.3. Vùng nhân tế bào nhân sơ

Vùng nhân của tế bào sinh vật nhân sơ không được bọc bởi các lớp màng như tế bào nhân thực và chỉ chứa duy nhất một phân tử ADN dạng vòng. Chính vì vậy, tế bào này mới được gọi là tế bào nhân sơ (chưa có nhân hoàn chỉnh được lớp màng bao bọc như ở tế bào nhân thực).

Ngoài ADN có ở vùng nhân, một số tế bào vi khuẩn còn có thêm nhiều phân tử ADN dạng vòng nhỏ khác nằm ở tế bào chất được gọi là plasmit.

3. Bài tập tế bào nhân sơ sinh 10 – trắc nghiệm và tự luận

3.1. Hướng dẫn giải bài tập cơ bản – nâng cao SGK sinh 10

Câu 1: Thành tế bào vi khuẩn có chức năng gì?

Lời giải chi tiết: 

Thành tế bào của vi khuẩn có độ dày khoảng 10 – 20nm, được cấu tạo bởi peptidoglycan (pôlisaccarit liên kết với peptit).

Thành tế bào vi khuẩn có chức năng quy định nên hình dạng của tế bào và bảo vệ tế bào bởi các tác nhân gây hại.

Câu 2: Nêu chức năng của roi và lông ở tế bào vi khuẩn.

Lời giải chi tiết: 

Chức năng chính của lông và roi ở tế bào vi khuẩn là:.

– Roi là tiên mao, khỏe, có chức năng giúp vi khuẩn có thể di chuyển.

– Với một số vi khuẩn gây bệnh ở người thì lông (nhung mao) sẽ giúp chúng bám chắc hơn được vào bề mặt tế bào người để gây bệnh.

Câu 3: Nêu vai trò của vùng nhân đối với tế bào vi khuẩn.

Lời giải chi tiết:

Vùng nhân của tế bào sinh vật nhân sơ chứa vật chất di truyền là một ADN dạng vòng và không được bao bọc bởi các lớp màng, có chức năng truyền đạt thông tin di truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Ngoài ADN ở vùng nhân, thì ở một số tế bào vi khuẩn khác còn có thêm nhiều phân tử ADN dạng vòng nhỏ nằm ở tế bào chất được gọi là plasmit. Tuy nhiên plasmit không phải là vật chất di truyền có thể thay thế được ADN ở vùng nhân, nhưng cũng cần thiết cho tế bào nhân sơ.

Câu 4: Tế bào vi khuẩn có kích thước nhỏ và cấu tạo đơn giản đem lại cho chúng ta ưu thế gì?

Lời giải chi tiết:

Với kích thước tế bào nhỏ như tế bào nhân sơ có các lợi ích với tế bào như sau:
– Tỉ lệ S/V lớn → tốc độ trao đổi chất giữa tế bào với môi trường diễn ra nhanh hơn.
– Tế bào sinh trưởng với tốc độ nhanh kết hợp với khả năng phân chia mạnh → số lượng tế bào tăng một cách nhanh chóng.

– Cấu tạo vùng nhân đơn giản giúp vi khuẩn/virus dễ dàng đột biến hình thành một chủng loại mới.

Câu 5: Thí nghiệm: Nếu loại bỏ thành tế bào của các vi khuẩn có hình dạng khác nhau, sau đó hãy cho các tế bào này vào trong các dung dịch có nồng độ chất tan bằng nồng độ chất tan bên trong tế bào thì tất cả các tế bào sẽ biến thành dạng hình cầu. Từ thí nghiệm trên, ta có thể nhận xét gì về chức năng của thành tế bào?

Lời giải chi tiết: 

Với kết quả thí nghiệm như trên đã chứng tỏ thành tế bào có chức năng làm cho tế bào có hình dạng nhất định.

Khi có thành tế bào thì vi khuẩn sẽ có hình dạng đặc trưng, khi mất đi thành tế bào thì chúng đều biến thành hình cầu

3.2. Câu hỏi trắc nghiệm bài 7 sinh học 10: tế bào nhân sơ

Câu 1: Cho các đặc điểm sau:

(1) Không có màng nhân

(2) Không có nhiều loại bào quan

(3) Không có hệ thống nội màng

(4) Không có thành tế bào cấu tạo từ peptidoglycan

Có bao nhiêu đặc điểm là chung cho các tế bào nhân sơ?

A. 1    B. 3    C. 2    D. 4

Câu 2: Thành tế bào vi khuẩn được cấu tạo từ thành phần:

A. peptidoglican   B. xenlulozo

C. kitin   D. pôlisaccarit

Câu 3: Vùng nhân của một tế bào vi khuẩn có đặc điểm thế nào?

A. Chứa 1 phân tử ADN đơn dạng vòng

B. Chứa 1 phân tử ADN mạch thẳng, xoắn kép

C. Chứa 1 phân tử ADN kép dạng vòng

D. Chứa 1 phân tử ADN liên kết với protein dạng histon

Câu 4: Tế bào của vi khuẩn có chứa bào quan nào?

A. lizoxom   B. riboxom

C. trung thể   D. lưới nội chất

Câu 5: Tế bào của vi khuẩn được gọi là tế bào nhân sơ là vì

A. Vi khuẩn xuất hiện rất sớm

B. Vi khuẩn chứa trong vùng nhân một phân tử ADN dạng vòng

C. Vi khuẩn có cấu trúc một tế bào

D. Vi khuẩn chưa có màng nhân

Câu 6: Người ta đã chia vi khuẩn ra thành hai loại là vi khuẩn Gram dương và vi khuẩn Gram âm dựa vào yếu tố nào?

A. Cấu trúc, thành phần hóa học của thành tế bào vi khuẩn

B. Cấu trúc của nhân tế bào

C. Số lượng plasmit có trong tế bào chất của vi khuẩn

D. Khả năng chịu nhiệt của một vi khuẩn

Câu 7: Yếu tố nào dưới đây không là thành phần chính của cả tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực?

A. màng sinh chất   B. nhân tế bào/ vùng nhân

C. tế bào chất   D. riboxom

Câu 8: Cho các đặc điểm sau:

(1) Hệ thống nội màng

(2) Khung xương tế bào

(3) Các bào quan có lớp màng bao bọc

(4) Riboxom và các hạt dự trữ

Có bao nhiêu đặc điểm là của tế bào nhân sơ?

A. 1    B. 2    C. 3    D. 4

Câu 9: Chức năng của thành phần thành tế bào vi khuẩn đó là:

A. Giúp vi khuẩn di chuyển

B. Tham gia vào quá trình phân bào của vi khuẩn

C. Duy trì hình dạng đặc trưng của tế bào

D. Trao đổi chất giữa các tế bào và môi trường

Câu 10: Tế bào vi khuẩn có chứa các hạt riboxom có vai trò:

A. Bảo vệ tế bào

B. Chứa các chất dự trữ cho tế bào

C. Tham gia vào quá trình phân bào của vi khuẩn

D. Tổng hợp protein cho tế bào

Câu 11: Cho các ý sau:

(1) Kích thước nhỏ

(2) Chỉ có riboxom

(3) Bảo quản không có màng bọc

(4) Thành tế bào bằng peptidoglycan

(5) Vùng nhân chứa phân tử ADN dạng vòng

(6) Tế bào chất có chứa plasmit

Trong các ý ở trên có những ý nào là đặc điểm của tế bào vi khuẩn?

A. (1), (2), (3), (4), (5)   B. (1), (2), (3), (4), (6)

C. (1), (3), (4), (5), (6)   D. (2), (3), (4), (5) , (6)

Câu 12: Sinh vật nhân sơ được chia thành các nhóm:

A. Vi khuẩn và virus

B. Động vật nguyên sinh và vi khuẩn

C. Vi khuẩn và vi khuẩn cổ

D. Vi khuẩn và nấm đơn bào

Câu 13: Sinh vật nào dưới có cấu tạo là tế bào nhân sơ?

A. Vi khuẩn lam

B. Nấm 

C. Tảo

D. Động vật nguyên sinh

Câu 14: Những đặc điểm nào dưới đây có ở tất cả các loại vi khuẩn: 

1. Có kích thước bé. 

2. Sống kí sinh và gây bệnh. 

3. Cơ thể chỉ có một tế bào. 

4. Chưa có nhân chính thức. 

5. Sinh sản rất nhanh. 

Câu trả lời đúng là:

A. 1, 2, 3, 4

B. 1, 3, 4, 5

C. 1, 2, 3, 5

D. 1, 2, 4, 5

Câu 15: Cho các đặc điểm sau: 

(1) Chưa có nhân hoàn chỉnh 

(2) Không có nhiều loại bào quan 

(3) Tế bào chất không chứa hệ thống nội màng 

(4) Thành tế bào được cấu tạo bởi glycogen 

(5) Kích thước khá lớn, dao động từ 1μm – 5μm. 

Có bao nhiêu đặc điểm nói trên là cấu trúc của tế bào nhân sơ?

A. 1                     B. 3                          C. 2                                  D. 4

Câu 16: Cho các ý sau? 

(1) Kích thước nhỏ 

(2) các bào quan có chứa màng bao bọc 

(3) Không có hệ thống nội màng 

(4) Thành tế bào bằng peptidoglycan 

(5) Nhân có màng bao bọc 

(6) Tế bào chất có chứa plasmit 

Trong các ý trên, những ý nào thuộc đặc điểm của tế bào vi khuẩn?  

A. (2), (3), (4), (5), (6)

B. (1), (3), (4), (6)

C. (1), (2), (3), (4), (6)

D. (1), (2), (3), (4), (5)

Câu 17: Đặc điểm nào không có ở tế bào nhân sơ?

A. Thành tế bào được cấu tạo chủ yếu là chitin (kitin)

B. Kích thước tế bào nhỏ nên sinh trưởng, sinh sản nhanh

C. Không có hệ thống nội màng, chưa có màng nhân chính thức

D. Bào quan không có lớp màng bao bọc

Câu 18: Có bao nhiêu đặc điểm sau đây là đặc điểm chung cho các vi khuẩn? 

(1) Chưa có nhân hoàn chỉnh 

(2) Đa số là sinh vật đơn bào, một số là sinh vật đa bào. 

(3) Kích thước cơ thể nhỏ, tỉ lệ S/V lớn, chuyển hóa vật chất tốc độ nhanh. 

(4) Tế bào chất có chứa bào quan duy nhất chính là riboxom

A. 4                         B. 3                             C. 2                                  D. 1

Câu 19: Tế bào vi khuẩn có kích nhỏ và cấu tạo rất đơn giản có vai trò

A. Xâm nhập cực kỳ dễ dàng vào tế bào vật chủ

B. Có tỷ lệ S/V lớn, trao đổi chất giữa tế bào với môi trường nhanh chóng, tế bào có khả năng sinh sản nhanh hơn tế bào có kích thước lớn

C. Khó phát hiện nên tránh được sự tiêu diệt của kẻ thù

D. Tiêu tốn ít thức ăn

Câu 20: Kích thước cơ thể nhỏ đem lại ưu thế gì cho các loài tế bào nhân sơ?

A. Giúp tế bào có thể trao đổi chất với môi trường một cách nhanh chóng

B. Giúp cho sự khuếch tán các chất từ nơi này đến nơi khác bên trong tế bào diễn ra nhanh hơn

C. Giúp vi sinh vật di chuyển nhanh hơn và dễ dàng kiếm thức ăn trong môi trường kí sinh

D. Cả A và B đều đúng

Đáp án gợi ý:

Qua bài viết này, VUIHOC mong rằng có thể giúp các em hiểu được phần nào kiến thức cơ sở của tế bào nhân sơ nói riêng và bài 7 Sinh học 10 – Sinh học tế bào nói chung. Để học nhiều hơn các kiến thức Sinh học 10 cũng như Sinh học THPT thì các em hãy truy cập vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô VUIHOC ngay bây giờ nhé!

Tế bào nhân sơ có đặc điểm nổi bật là chưa có nhân hoàn chỉnh.

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 10 – Xem ngay

A. Có kích thước nhỏ.              

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Giải thích đặc điểm thích nghi của sinh vật nhân sơ: Sinh vật nhân sơ thường được cấu tạo từ 1 tế bào nhân sơ. Tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ. Kích thước nhỏ đem lại ưu thế cho tế bào nhân sơ: Tỉ lệ diện tích bề mặt trên thể tích tế bào lớn dẫn đến tốc độ trao đổi chất với môi trường nhanh, nhờ đó tốc độ chuyển hóa vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh, khả năng biến đổi vật chất di truyền nhanh. Điều đó giúp cho các sinh vật nhân sơ thích nghi được hầu hết mọi nơi trên Trái Đất.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Câu trả lời này có hữu ích không?

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Tế bào nhân sơ là gì?

Tế bào nhân sơ hay còn được biết đến với tên gọi tế bào tiền nhân. Tế bào nhân sơ còn được gọi là Prokaryote (sinh vật nhân sơ). Loại tế bào này nhỏ hơn rất nhiều so với tế bào nhân thực. Cấu tạo tế bào của nó cũng đơn giản hơn nhiều so với tế bào nhân thực.

Tế bào nhân sơ có nhiều nét tương đồng cùng với tế bào nhân thực nhưng đơn giản hơn. Về cơ bản cấu tạo của hai dạng tế bào này có sự khác nhau khá rõ rệt. Trong sinh học tế bào nhân sơ là gì? – Bạn có thể hiểu tế bào nhân sơ chính là các vi khuẩn, vi sinh vật với cấu tạo tế bào đơn giản nhất.

Tế bào nhân sơ là gì? – Tế bào nhân sơ là tế bào của các sinh vật nhân sơ hay sinh vật nguyên thủy, sinh vật tiền nhân. Đây chính là tế bào không có màng nhân trên các nhóm sinh vật nhân sơ. Tuy nhiên không hẳn sinh vật nhân sơ nào cũng không có màng nhân. Một số  loài Planctomycetales có ADN được bao bọc trong màng đơn.

Tế bào nhân sơ không có cấu trúc nội bào điển hình của tế bào eukaryote cũng như các bào quan. Màng sinh chất chính là nơi thực hiện các chức năng của các bào quan như lục lạp, ti thể, bộ máy Golgi. Sinh vật nhân sơ sẽ được cấu tạo với ba vùng cấu trúc: Tiêm mao, tiên mao (flagella), các protein bám trên bề mặt tế bào, lông nhung. thành tế bào và màng sinh chất, vỏ tế bào bao gồm capsule. Các ribosome và các thể vẩn (inclusion body), vùng tế bào chất có chứa ADN genome.

Cấu tạo của tế bào nhân sơ là gì?

Cấu tạo của tế bào nhân sơ là gì? – Cấu tạo của tế bào nhân sơ khá đơn giản. Hầu hết các tế bào nhân sơ đều có thành tế bào. Thành phần chính cấu tạo nên thành tế bào của các loại vi khuẩn là peptidoglycan. Thành phần hóa học này được cấu tạo từ các chuỗi cacbohiđrat liên kết với nhau bằng các đoạn pôlipeptit ngắn.

Thành của tế bào sẽ quyết định đến hình dạng của tế bào đó. Vi khuẩn được chia thành 2 loại nhờ thành phần hóa học và cấu trúc của thành tế bào. Cụ thể hơn vi khuẩn sẽ được chia thành hai loại Gram dương và Gram âm.

Lớp màng sinh chất được cấu tạo ở bên dưới thành tế bào. Màng sinh chất được cấu tạo từ lớp kép protein và photpholipit. Tại một số vi khuẩn phần bên ngoài của thành tế bào còn được cấu tạo thêm lớp vỏ nhầy. Lớp vỏ này có tác dụng giúp vi khuẩn tăng sức tự vệ hay bám dính vào các bề mặt, gây bệnh.

Vi khuẩn tế bào nhân sơ còn có cả cấu tạo lông và roi ở một số loài. Chức năng chính của lông là trở thành thụ thể tiếp nhận các virus. Ngoài ra nó còn có công dụng vi khuẩn trong quá trình tiếp hợp. Đối với một số vi khuẩn gây bệnh ở người thì lông giúp chúng bám được vào bề mặt tế bào người. Chức năng của Roi chính là giúp vi khuẩn di chuyển.

Về cấu tạo tế bào chất sẽ nằm giữa vùng nhân và màng sinh chất. Với hai thành phần chính là ribôxôm cùng một số cấu trúc khác cùng bào tương. Bào tương chính là một dạng chất keo bán lỏng chứa nhiều hợp chất hữu cơ và vô cơ khác nhau.

Ribosome được cấu tạo từ prôtêin là bào quan , ARN và không có màng bao bọc. Riboxom sẽ tổng hợp nên các loại protein của tế bào. Bình thường kích thước của Riboxom tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ hơn ribôxôm của tế bào nhân thực.

Cấu tạo của tế bào nhân sơ cũng không có các bào quan với màng bọc và phần khung tế bào. Tế bào chất của vi khuẩn cũng không có hệ thống nội màng. Điều này chính là một trong những khác biệt lớn so với cấu tạo của sinh vật tế bào nhân thực.