Thiên Văn Học Là Gì – Thông tin tuyển sinh đào tạo Đại học Cao đẳng

Từ nguyên[sửa | sửa mã nguồn]

Từ thiên văn học (chữ Hán: 天文學) trong tiếng Việt được vay mượn từ tiếng Hán. Thiên 天 trong thiên văn học 天文學 có nghĩa là trời, bầu trời, còn văn 文 có nghĩa là hiện tượng, học 學 có nghĩa là ngành. Thiên văn học 天文學 nghĩa mặt chữ là ngành nghiên cứu về các hiện tượng trên bầu trời.^[2]

“Thiên văn học” và “vật lý học thiên thể”[sửa | sửa mã nguồn]

Nói chung, cả “thiên văn học” hay “vật lý học thiên thể” đều có thể được dùng để chỉ môn này.^[3][4][5] Dựa trên các định nghĩa chính xác của từ điển, “thiên văn học” để chỉ “việc nghiên cứu các vật thể và chủ đề bên ngoài khí quyển Trái Đất và các tính chất vật lý và hoá học của chúng”^[6] và “vật lý học thiên thể” để chỉ nhánh thiên văn học nghiên cứu “cách thức, các tính chất vật lý, và các quá trình động lực của các thiên thể và hiện tượng vũ trụ”.^[7] Trong một số trường hợp, như trong phần giới thiệu của cuốn sách hướng dẫn Physical Universe (Vũ trụ Vật lý) của Frank Shu, “thiên văn học” có thể được sử dụng để miêu tả việc nghiên cứu định lượng của hiện tượng, trong khi “vật lý học thiên thể” được dùng để miêu tả vùng định hướng vật lý của hiện tượng.^[8] Tuy nhiên, bởi hầu hết các nhà thiên văn học hiện đại nghiên cứu các chủ đề liên quan tới vật lý, thiên văn học hiện đại thực tế có thể được gọi là vật lý học thiên thể.^[3] Nhiều cơ quan nghiên cứu chủ đề này có thể sử dụng “thiên văn học” và “vật lý học thiên thể”, một phần dựa trên việc cơ quan của họ về lịch sử có liên quan tới một cơ sở vật lý hay không,^[4] và nhiều nhà thiên văn học chuyên nghiệp thực tế đều có bằng cấp vật lý.^[5] Một trong những tờ báo khoa học hàng đầu trong lĩnh vực có tên gọi Thiên văn học và Vật lý học thiên thể.

Nhà thiên văn học hiện đại[sửa (Thiên Văn Học Là Gì) | sửa mã nguồn]

Trái với một số nhà thiên văn học cổ điển nghiên cứu thông qua kính thiên văn học hay kính viễn vọng thì hoàn toàn hiếm hoi đối với một nhà thiên văn học chuyên nghiệp hiện đại, họ sử dụng những chiếc kính viễn vọng lớn hơn. Và chiếc kính được trang bị rất nhiều công nghệ hiện đại tiên tiến như thiết bị máy quay, máy chụp, và chất lượng hình ảnh thu được sẽ rất rõ nét cao hơn trước đây. Các nhà thiên văn học hiện đại chỉ dành thời gian tương đối nhỏ cho việc dùng kính thiên văn chỉ vài tuần / năm để mà quan sát, phần còn lại họ phân tích nghiên cứu những tấm ảnh thu thập được.

Đánh giá[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà thiên văn học nói riêng và ngành thiên văn học nói chung nghiên cứu các sự vật, hiện tượng trong quá khứ rất xa (trước cả khi có loài người, thậm chí trước cả khi có môi trường thích nghi cho cuộc sống xuất hiện) để rút ra các quy luật, từ các quy luật đó dự đoán các hiện tượng rất xa trong tương lai (khi mà cả loài người, cả Trái Đất và thậm chí cả hệ Mặt Trời này đã tắt lịm từ lâu). Các vấn đề nghiên cứu xảy ra từ rất lâu, thời điểm mà các truyện cổ tích, các truyền thuyết chưa hề có; các dự đoán của họ thì cũng xa đến nỗi các tiểu thuyết gia viễn tưởng chưa bao giờ dám tưởng tượng tới.

Thời tiền sử[sửa | sửa mã nguồn]

Từ buổi hồng hoang của lịch sử, con người đã ngắm nhìn và suy ngẫm về bầu trời sao huyền bí, quyến rũ trên đầu.^{[cần dẫn nguồn]} Người xưa quan sát chuyển động lặp đi lặp lại của Mặt Trời và Mặt Trăng trên bầu trời đêm để nhận biết các thời điểm chuyển mùa.^{[cần dẫn nguồn]}

Những hiện tượng thiên văn bí ẩn còn được coi là điềm báo cho những gì sẽ xảy ra trong cuộc sống cũng như củng cố tín ngưỡng của con người.^{[cần dẫn nguồn]} Khi việc trồng trọt và chăn nuôi xuất hiện thì quan sát thiên văn trở nên rất quan trọng. Nông dân, mục đồng, thợ săn và giới tăng lữ quan sát thiên văn để biết được thời vụ đánh bắt, sản xuất.^{[cần dẫn nguồn]} Thời gian trôi đi, dần dần con người nhận ra rằng Mặt Trời, Mặt Trăng và những vì sao di chuyển theo một đường nhất định trên trời còn những hành tinh lại không như vậy.^{[cần dẫn nguồn]} Những ngôi sao sáng ở gần nhau được con người gộp lại thành các chòm sao theo những hình dạng nhất định và thường đi kèm với những truyền thuyết, tín ngưỡng thủa xa xưa.^{[cần dẫn nguồn]}

Khoảng 8.000-12.000 năm trước, người tiền sử ở Siberia đã tưởng tượng ra hình một con gấu với cái đuôi dài khi quan sát những ngôi sao sáng trong chòm sao Đại Hùng ngày nay.^[1] Nhiều nền văn hóa cổ đại khác cũng gán cho chòm sao này hình con gấu với những truyền thuyết và huyền thoại khác nhau.^[2] Có tài liệu cho rằng, những dấu chấm khắc dưới hình con ngựa trong hang động Lascaux ở Pháp có niên đại khoảng 15.000 năm TCN thể hiện những pha của Mặt Trăng.^[3]

Từ thời đồ đá, con người đã xây dựng những công trình thiên văn. Một trong những kiến trúc cổ nhất liên quan đến thiên văn học ở châu Âu là Newgrange ở gần thủ đô Dublin của Ai len. Công trình khổng lồ bằng đá với niên đại khoảng 3.200 năm TCN này có một hành lang hẹp dẫn vào một căn phòng. Vài ngày cận ngày đông chí, ánh sáng Mặt Trời mọc sẽ chiếu xuyên qua hành lang đó vào tận căn phòng.^[4]

Một trong những công trình bí ẩn và hoành tráng đã được công nhận là di sản thế giới trên bình nguyên Salisbury của nước Anh là ngôi đền Stonehenge. Ngày nay, hầu hết những nhà nghiên cứu đều nhất trí rằng ngôi đền được xây dựng vào khoảng năm 1900 đến 1600 TCN với 30 cột đá đồ sộ chôn sâu xuống đất và cao hơn mặt đất khoảng 5,5 m; rộng 2 m; nặng khoảng 26 tấn tạo thành một vòng đường kính 29,5 m. Phía trong vòng cột có 5 “cổng” được tạo bởi một phiến đá xếp chồng lên hai phiến khác; nhóm “cổng” này được xếp theo hình móng ngựa bao quanh trụ đá trung tâm. Phiến đá lớn nhất gọi là “Cột Đá Gót” (Heel Stone) nặng tới 35 tấn được dựng ở cuối một đường hành lang ở hướng Đông Bắc của ngôi đền. Vào ngày hạ chí, khi Mặt Trời mọc ở hướng Đông Bắc gần điểm chính Bắc nhất thì nó mọc lên ở đúng đỉnh Cột Đá Gót. Ngoài ra, có nhà nghiên cứu còn cho rằng các cột đá khác còn có thể được dùng để xác định thiên thực.^[5]

1. Thiên văn học là gì?

Ta hiểu về thiên văn học như sau:

Thiên văn học được hiểu cơ bản chính là hoạt động nghiên cứu mặt trời, mặt trăng, các sao, các hành tinh, sao chổi, các thiên hà, chất khí, bụi và các vật thể và hiện tượng khác ngoài Trái đất.

Cũng có thể định nghĩa thiên văn học đơn giản là “nghiên cứu các sao, các hành tinh và không gian.” Thiên văn học và chiêm tinh học gắn liền với nhau về mặt lịch sử, nhưng chiêm tinh học không phải là khoa học và không còn được xem là có dính líu với thiên văn học.

Sự phát triển của thiên văn học:

Các chủ thể là những nhà thiên văn học của những nền văn minh đầu tiên đã tiến hành những cuộc quan sát có phương pháp bầu trời đêm, và các dụng cụ thiên văn học đã được tìm thấy từ những giai đoạn còn sớm hơn nữa.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của kính viễn vọng là thời điểm thiên văn học bắt đầu bước vào giai đoạn khoa học hiện đại. Về lịch sử, thiên văn học từng gồm cả các ngành đo sao, hoa tiêu thiên văn, quan sát thiên văn, làm lịch, và thậm chí cả chiêm tinh học, nhưng ngành thiên văn học chuyên môn hiện đại ngày nay thường chỉ có nghĩa vật lý học thiên thể.

Từ thế kỷ XX, lĩnh vực thiên văn học chuyên nghiệp được chia thành các nhánh quan sát và thực nghiệm. Thiên văn học quan sát chú trọng tới việc thu thập và phân tích dữ liệu, sử dụng các nguyên tắc cơ bản của vật lý. Thiên văn học lý thuyết định hướng theo sự phát triển các mô hình máy tính hay mô hình phân tích để miêu tả các vật thể và hiện tượng thiên văn. Hai lĩnh vực bổ sung cho nhau, thiên văn học lý thuyết tìm cách giải thích các kết quả quan sát, và việc quan sát lại thường được dùng để xác nhận các kết quả lý thuyết.

Các nhà thiên văn nghiệp dư cũng đã đóng góp nhiều khám phá quan trọng cho thiên văn học, và thiên văn học là một trong số ít ngành khoa học nơi các nhà thiên văn nghiệp dư có thể đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong sự phát hiện và quan sát các hiện tượng thoáng qua.

Thiên văn học cổ hay thậm chí thiên văn học cổ đại không nên bị nhầm lẫn với ngành chiêm tinh học, hệ thống niềm tin rằng những công việc của con người liên quan tới các vị trí của các vật thể vũ trụ. Dù hai lĩnh vực này trên thực tế cùng có nguồn gốc chung và một phần phương pháp thực hiện (cụ thể, việc sử dụng lịch thiên văn), chúng là khác biệt.

Thiên văn học trong tiếng Anh là: astronomy.

Thiên văn học là gì?

Thiên văn học (Astronomy) là một ngành khoa học đứng đầu, nghiên cứu về thiên văn hệ thống và tất cả các hiện tượng liên quan đến vũ trụ, bao gồm những chủ đề như hành tinh, sao, quỹ đạo, và các yếu tố khác liên quan đến vũ trụ.

Trong khoa học thiên văn, những nhà khoa học sử dụng các phương pháp vật lý và toán học để nghiên cứu và hiểu rõ hơn về vũ trụ. Họ cũng sử dụng các thiết bị như telescope (thiết bị quan sát, thu thập hình ảnh và dữ liệu về vật thể trên bầu trời) để theo dõi và nghiên cứu các đối tượng trong vũ trụ. Kết quả của nghiên cứu thiên văn học có thể giúp chúng ta hiểu hơn về nguồn gốc và tính toán vị trí của các đối tượng trong vũ trụ, và cải thiện khả năng dự báo về sự diễn biến của vũ trụ trong tương lai.

Ngành thiên văn học học gì?

Trong ngành thiên văn học, sinh viên sẽ học về nhiều chủ đề khác nhau, bao gồm:

• Các phương pháp vật lý và toán học để nghiên cứu vũ trụ

• Các hiện tượng liên quan đến vũ trụ, bao gồm các hành tinh, sao, quỹ đạo

• Các yếu tố của vũ trụ, bao gồm các nguyên tử và axit

• Phần mềm và thiết bị để theo dõi và nghiên cứu các đối tượng trong vũ trụ

• Lịch sử và phát triển của thiên văn học

• Các công nghệ và phương pháp mới để nghiên cứu vũ trụ

Ngoài ra, sinh viên cũng có thể học về các chủ đề liên quan đến các lĩnh vực khác như khoa học quốc tế, tài nguyên vũ trụ và quản lý vũ trụ. Học viên cũng có thể tham gia các dự án nghiên cứu và thực tế để áp dụng kiến thức và kỹ năng mà họ đã học được.

Các môn học chính trong ngành thiên văn học có thể bao gồm:

• Toán học vũ trụ: giới thiệu về phương pháp toán học và vật lý để nghiên cứu vũ trụ.

• Học về sao: tìm hiểu về các loại sao, quỹ đạo và các yếu tố của chúng

• Các hiện tượng vũ trụ: liên quan đến vũ trụ như các quỹ đạo, và những gì tác động đến chúng.

• Phần mềm và thiết bị thiên văn học: học về các phần mềm và thiết bị được sử dụng trong việc theo dõi và nghiên cứu các đối tượng trong vũ trụ.

• Lịch sử thiên văn học: tìm hiểu về lịch sử phát triển của ngành thiên văn học và các nhà khoa học đã đóng góp cho công trình nghiên cứu.

• Công nghệ và phương pháp mới trong thiên văn học: tìm hiểu về các công nghệ và phương pháp mới đang được sử dụng trong ngành thiên văn học.

Lưu ý rằng các môn học cụ thể trong ngành thiên văn học có thể khác nhau tùy theo trường học và chương trình đào tạo.

hotcourses.vn

Thiên văn học là gì?

Thiên văn học là lĩnh vực nghiên cứu Mặt Trời, Mặt Trăng, các hành tinh, sao chổi, khí, bụi, các thiên hà, ngôi sao, và các đối tượng khác bên ngoài Trái Đất.

Theo định nghĩa của NASA thì “Thiên văn học là ngành khoa học nghiên cứu về các ngôi sao, các hành tinh, và không gian.”

Thiên văn học và chiêm tinh học có nhiều liên quan về mặt lịch sử, nhưng chiêm tinh học không phải là một ngành khoa học và được cho là không có gì liên quan đến thiên văn học cả.

Lịch sử

Xét về mặt lịch sử, Thiên văn học tập trung vào việc quan sát các vật thể trên bầu trời. Nó là anh em thân thiết với Vật lý thiên văn. Nói ngắn gọn, Vật lý thiên văn nghiên cứu về mặt vật lý của thiên văn học và tập trung vào hành vi, tính chất và chuyển động cỏa các đối tượng trong vũ trụ. Tuy nhiên, Thiên văn học hiện đại bao gồm nhiều yếu tố của chuyển động và tính chất của các vật thể này, và hai khái niệm này thường được sử dụng hoán đổi cho nhau.

Các nhà Thiên văn học hiện đại hoạt động trên hai nhánh: Lý thuyết và quan sát.

• Thiên văn học quan sát tập trung vào các nghiên cứu trực tiếp các ngôi sao, hành tinh, thiên hà…
• Thiên văn học lý thuyết tập trung xây dựng mô hình và phân tích cách mà các hệ thống phát triển.

Không giống như các lĩnh vực khoa học khác, các nhà Thiên văn học không thể quan sát một hệ thống từ lúc sinh ra đến lúc chết đi. Cuộc đời của các ngôi sao, các thiên hà trải dài từ hàng triệu năm đến hàng tỷ năm, do đó các nhà thiên văn học phải nhờ cậy vào hình ảnh các vật thể ở nhiều giai đoạn khác nhau trong quá trình tiến hóa để xác định cách chúng hình thành, phát triển, và kết thúc. Như vậy Thiên văn học lý thuyết và quan sát có xu hướng pha trộn lẫn nhau: các nhà thiên văn học lý thuyết sử dụng thông tin thực tế được thu thập để tạo ra các mô phỏng, trong khi các nhà thiên văn học quan sát sử dụng việc quan sát để xác nhận các mô hình – hoặc đề xuất các yêu cầu để tinh chỉnh chúng.

Thiên văn học bị chia thành nhiều lĩnh vực con, cho phép các nhà khoa học chuyên môn hóa trong các hiện tượng và đối tượng cụ thể.

Thiên văn học hành tinh: tập trung vào sự phát triển, tiến hóa và kết thúc của các hành tinh, trong khi các nhà thiên văn học Mặt Trời dành thời gian để phân tích một ngôi sao đơn lẻ – Mặt Trời của chúng ta. Các nhà thiên văn học sao lại hướng đôi mắt của họ đến các vì sao, bao gồm cả lỗ đen, tinh vân, sao lùn trắng và siêu tân tinh tồn tại khi một ngôi sao chết đi.

Thiên văn học thiên hà chuyên nghiên cứu về các thiên hà, Dải Ngân Hà, trong khi các nhà thiên văn học ngoại thiên hà xem xét từ bên ngoài thiên hà để xác định cách những tập hợp sao này hình thành, thay đổi, và chết.

Các nhà vũ trụ học tập trung vào vũ trụ một cách bao quát nhất, từ sự hình thành dự dội của Vụ Nổ Lớn cho đến sự tiến hóa của nó hiện nay, tất cả các hướng phát triển của nó cho đến khi kết thúc.

Thiên văn học thường (không phải luôn luôn) rất cụ thể đối với những thứ quan sát được, trong khi vũ trụ học thường liên quan đến các tính chất ở quy môn lớn của vũ trụ, và những thứ bí ẩn, vô hình, và đôi khi là những thứ thuần lý thuyến như: Lý thuyết dây, vật chất tối và năng lượng tối, và khái niệm đa vũ trụ.

Nghiên cứu thiên văn học

Các nhà quan sát thiên văn học dựa vào các bước sóng khác nhau trong phổ điện từ (từ sóng radio cho đến ánh sáng nhìn thất và kể cả tia X hay tia Gamma) để nghiên cứu trải rộng các vật thể trong vũ trụ. Những chiếc kính thiên văn đầu tiên tập trung vào nghiên cứu quang học đơn giản những thứ có thể nhìn thấy bằng mắt thường, và nhiều vẫn tiếp tục nhiệm vụ đó ngày nay.

Nhưng khi sóng ánh sáng mang năng lượng mạnh hay yếu hơn, chúng di chuyển nhanh hay chậm hơn,thì việc sử dụng các loại kính thiên văn khác nhau là cần thiết để nghiên cứu ở các bước sóng khác nhau. Bức xạ mang năng lượng mạnh hơn, với bước sóng ngắn hơn, xuất hiện ở các bước sóng cực tím, tia X, và tia gamma, trong khi các đối tượng mang năng lượng yếu hơn bức xạ bước sóng dài hơn ở hồng ngoại và radio.

Kỹ thuật đo sao, một trong những nhánh cổ nhất của thiên văn học, là đo đạc Mặt Trời, Mặt Trăng, và các hành tinh. Các tính toán chính xác của những chuyển động này cho phép các nhà thiên văn học ở các lĩnh vực khác xây dựng mô hình về sự hình thành và tiến hóa của các hành tinh và các ngôi sao, và để dự đoán các sự kiện như nhật thực, nguyệt thực, mưa sao băng, và sự xuất hiện của các sao chổi.

Những nhà thiên văn học đầu tiên chú ý đến các hình mẫu trên bầu trời và cố gắng sắp xếp chúng theo thứ tự để dễ theo dõi và dự đoán chuyển động của chúng. Được biết đến là các chòm sao, những khuôn mẫu này giúp con người trong quá khứ đo lường các mùa. Sự chuyển động của các ngôi sao và các thiên thể khác được theo dõi khắp nơi trên thế giới, phổ biến nhất ở Trung Quốc, Ai Cập, Hy Lạp, Lưỡng Hà, Trung Mỹ và Ấn Độ.

Hình ảnh của một nhà thiên văn học là một tâm hồn cô độc với chiếc kính viễn vọng suốt đêm. Trong thực tế, phần khó khăn nhất của thiên văn học ngày nay được thực hiện với các đài quan sát bởi các kính thiên văn điều khiển từ xa bằng các máy tính – trên mặt đất và cả trong không gian – và với các nhà thiên văn học nghiên cứu dữ liệu và các hình ảnh tạo bởi máy tính.

Từ sự ra đời của nhiếp ảnh, và đặc biệt là nhiếp ảnh kỹ thuật số, các nhà thiên văn học đã cung cấp những hình ảnh tuyệt vời của không gian, không chỉ trong các công trình khoa học mà còn làm say mê công chúng.

Các nhà thiên văn học và các chương trình vũ trụ cũng góp phần vào việc nghiên cứu hành tinh của chúng ta, khi các nhiệm vụ chủ yếu là nhìn ra bên ngoài (hoặc du hành đến Mặt Trăng và xa hơn) và nhìn về và chụp những bức ảnh tuyệt vời của Trái Đất từ không gian.

Theo Hien Phan – VLTV – Space

Thiên Văn Học Là Gì? 

“Thiên văn học” là việc nghiên cứu khoa học các vật thể vũ trụ (như các ngôi sao, hành tinh, sao chổi, tinh vân, quần tinh, thiên hà) và các hiện tượng có nguồn gốc bên ngoài vũ trụ (như bức xạ nền vũ trụ).

Thiên văn học nghiên cứu sự phát triển, tính chất vật lý, hoá học, khí tượng học, và chuyển động của các vật thể vũ trụ, cũng như sự hình thành và phát triển của vũ trụ.Thiên văn học là một trong những ngành khoa học cổ nhất.

Sự phát triển của thiên văn học 

Các nhà thiên văn học của những nền văn minh đầu tiên đã tiến hành những cuộc quan sát có phương pháp bầu trời đêm, và các dụng cụ thiên văn học đã được tìm thấy từ những giai đoạn còn sớm hơn nữa.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của kính viễn vọng là thời điểm thiên văn học bắt đầu bước vào giai đoạn khoa học hiện đại. Về lịch sử, thiên văn học từng gồm cả các ngành đo sao, hoa tiêu thiên văn, quan sát thiên văn, làm lịch, và thậm chí cả chiêm tinh học, nhưng ngành thiên văn học chuyên môn hiện đại ngày nay thường chỉ có nghĩa vật lý học thiên thể.

Từ thế kỷ XX, lĩnh vực thiên văn học chuyên nghiệp được chia thành các nhánh quan sát và thực nghiệm. Thiên văn học quan sát chú trọng tới việc thu thập và phân tích dữ liệu, sử dụng các nguyên tắc cơ bản của vật lý. Thiên văn học lý thuyết định hướng theo sự phát triển các mô hình máy tính hay mô hình phân tích để miêu tả các vật thể và hiện tượng thiên văn. Hai lĩnh vực bổ sung cho nhau, thiên văn học lý thuyết tìm cách giải thích các kết quả quan sát, và việc quan sát lại thường được dùng để xác nhận các kết quả lý thuyết.

Các nhà thiên văn nghiệp dư đã đóng góp nhiều khám phá quan trọng cho thiên văn học, và thiên văn học là một trong số ít ngành khoa học nơi các nhà thiên văn nghiệp dư có thể đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong sự phát hiện và quan sát các hiện tượng thoáng qua.

Thiên văn học cổ hay thậm chí thiên văn học cổ đại không nên bị nhầm lẫn với ngành chiêm tinh học, hệ thống niềm tin rằng những công việc của con người liên quan tới các vị trí của các vật thể vũ trụ. Dù hai lĩnh vực cùng có nguồn gốc chung và một phần phương pháp thực hiện (cụ thể, việc sử dụng lịch thiên văn), chúng là khác biệt. Năm 2009 đã được Liên hiệp quốc coi là Năm Thiên văn học Quốc tế (IYA2009).

Mục tiêu là tăng cường nhận thức và sự tham gia của mọi người vào thiên văn học. Từ thiên văn học trong tiếng Việt là một từ Hán-Việt, nguyên gốc từ 天文学, với thiên là trời, bầu trời; văn là phép luật, văn hoa, văn tự; học là nghiên cứu, học tập. Trong một số ngôn ngữ phương Tây, như tiếng Anh, người ta dùng từ astronomy, được dịch nghĩa là “luật của các ngôi sao” hay “văn hóa của các ngôi sao” (phụ thuộc theo cách dịch) có nguồn gốc từ từ tiếng Hy Lạp αστρονομία, astronomia, từ các từ άστρον (astron, “ngôi sao”) và νόμος (nomos, “luật hay văn hoá”).

Hình 3: Sự tham gia của mọi người vào thiên văn học

Quay lại danh mục “Hỏi đáp là gì”
Quay lại trang chủ

Một số khái niệm cơ bản về thiên văn học

Khoảng cách

Thiên văn học không dùng các đơn vị đo thông dụng như km, m, inch…mà sử dụng các đơn vị dưới đây để đo lường:

Khoảng cách góc

Đơn vị đo được dùng ở đây là góc.Các nhà thiên văn học thường nói, 2 ngôi sao này cách nhau 10 độ. Nghĩa là, nếu vẽ 2 tia từ mắt tới 2 ngôi sao, chúng hợp với nhau 1 góc 10 độ. Bạn có thể đo được góc bằng tay một cách dễ dàng. Đưa tay thẳng lên bầu trời, tới vị trí các vật thể bạn cần ước lượng độ. Ngón trỏ = 1 độ, nắm đấm bàn tay= 5 độ, nắm tay, đưa ngón trỏ và ngón út ra = 10 độ, ngón cái và ngón út = 15 độ…

Mặt trăng và Mặt trời có kích cỡ khoảng 1/2 độ. Chòm Đại Hùng khoảng 25 độ từ đầu này đến đầu kia. Và từ đường chân trời đến thiên đỉnh: 90 độ.

1 độ bao gồm 60 arcminutes (phút góc), mỗi arcminute gồm 60 arcseconds (giây góc).

Năm ánh sáng

Chắc chắn bạn đã nghe đến năm ánh sáng ở đâu đó vì khái niệm này được sử dụng rất phổ biến. Đặc biệt là trong các bộ phim khoa học viễn tưởng về Vũ Trụ. Các bạn có thể hiểu đơn giản năm ánh sáng là quãng đường ánh sáng truyền đi theo đường thẳng trong thời gian 1 năm =9.5 * 10^12 km (63,000AU). Và khoảng cách giữa các thiên thể có thể tính bằng đơn vị ánh sáng.

Chú ý là, một năm ánh sáng là đại lượng để đo khoảng cách chứ ko phải đo thời gian các bạn nhé. Hầu hết các ngôi sao sáng trên bầu trời ở khoảng cách vài nghìn năm ánh sáng với Trái Đất chúng ta. Kí hiệu thường dùng: LY (Light Year)

Đơn vị thiên văn

Khoảng cách Trái đất đến Mặt Trời là khoảng 150 triệu km (khoảng 93 triệu miles) khi dùng đơn vị SI thông thường. Như các bạn thấy thì con số quá lớn nên các nhà thiên văn đã sử dụng đơn vị riêng cho thiên văn học. Khoảng cách cách giữa Trái đất và Mặt Trời được lấy là đơn vị, được các nhà thiên văn gọi là astronomical unit (AU) hoặc UA (Unité Astronomique)- còn gọi là đơn vị thiên văn.

Thị sai

Là sự thay đổi vị trí biểu kiến của một ngôi sao trên một nền rất xa (coi như nền cố định) khi nhìn từ 2 vị trí khác nhau (người quan sát chuyển động). Thị sai năm của một ngôi sao trong thiên văn học là góc nhìn cực đại bán kính Trái Đất từ ngôi sao đó. Thị sai năm cho phép xác định khoảng cách đến các ngôi sao.

Parsec

Là khoảng cách tương ứng với thị sai năm bằng 1 giây. 1pc = 3,26 năm ánh sáng. Ngoài ra còn có 1kpc = 1000pc và 1Mpc = 1000 kpc. Kí hiệu: pc

Chỉ số quang học của một ngôi sao

Độ sáng

Độ sáng trong thiên văn học biểu thị mức độ sáng tương đối của các ngôi sao mà mắt người cảm nhận được từ Trái Đất. Độ sáng của một ngôi sao hay một vật thể trên bầu trời được gọi là magnitude. Nếu đọc các tạp chí nước ngoài, bạn sẽ gặp từ này thường xuyên. Đơn giản, nó chỉ là do con người qui ước: Sao Vega: 0 magnitude; sao sáng nhất Sirius: -1.4 magnitude; Sao Kim: -4; Trăng :-13; Mặt Trời: -27…Bạn chú ý rằng magnitude càng nhỏ thì càng sáng nhé

Cấp sao

Đại lượng này dùng để đo độ sáng của các thiên thể trong thiên văn học. Cấp sao càng nhỏ thì sao càng sáng. Qui ước 2 sao có độ sáng chênh lệch nhau 100 lần thì cấp sao chênh nhau 5 lần. Như vậy sao cấp 1 sáng hơn sao cấp hai 2,512 lần; sao cấp 2 sáng hơn sao cấp 3 cũng 2,512 lần. Cấp sao biểu kiến phụ thuộc vào cả độ trưng của sao và khoảng cách đến Trái Đất.Cấp sao tuyệt đối thì không phụ thuộc vào khoảng cách. Người ta qui các sao về cùng 1 khoảng cách 10 pc để so sánh độ sáng của chúng.

Nói cách khác, cấp sao tuyệt đối biểu diễn độ sáng thật của một ngôi sao, còn cấp sao biểu kiến chỉ là độ sáng tương đối quan sát được bằng mắt thường.

Độ trưng

Đại lượng này trong thiên văn học đặc trưng cho công suất bức xạ của ngôi sao. Tức là toàn bộ năng lượng mà ngôi sao bức xạ trong 1 đơn vị thời gian.

Đây là những kiến thức cơ bản cho những bước đầu tiên của bạn vào thế giới thiên văn. Nắm chắc chúng bạn sẽ quan sát, tìm hiểu và nghiên cứu các thiên thể dễ dàng hơn.

Tham khảo : Hướng dẫn sử dụng kính thiên văn cho người mới chơi

1. Tìm hiểu ngành Thiên văn học

Thiên văn học (trong tiếng Anh là Astronomy) là lĩnh vực nghiên cứu khoa học các thiên thể và các hiện tượng tự nhiên có nguồn gốc ngoài vũ trụ. Ngành này cũng nghiên cứu sự phát triển, tính chất vật lý, hóa học, chuyển động, khí tượng học của các vật thể vũ trụ và sự hình thành vũ trụ.

Theo định nghĩa của NASA thì Thiên văn học là ngành khoa học nghiên cứu về các ngôi sao, các hành tinh và không gian. Thiên văn học và chiêm tinh học có nhiều liên quan về mặt lịch sử, nhưng chiêm tinh học không phải là một ngành khoa học và được cho là không có gì liên quan đến thiên văn học cả.

Việc nghiên cứu thiên văn và vật lý thiên văn được thực hiện trong đài quan sát, các phòng thí nghiệm tại các trường đại học hoặc tại Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu khoa học. Nhà thiên văn thực hiện việc quan sát của mình tại các địa điểm được chọn lựa, nằm ngoài sự ô nhiễm ánh sáng được tạo ra bởi các khu vực đô thị, thường các địa điểm này ở vị trí rất cao hoặc trong sa mạc. 

Nội dung nghiên cứu Thiên văn học được chia làm 3 phần chính là :

• Quy luật chuyển động của các thiên thể trong mối quan hệ giữa trái đất và bầu trời
• Cấu trúc và bản chất vật lý của các thiên thể và các quá trình xảy ra trong vũ trụ
• Nguồn gốc hình thành và phát triển của thiên thể

2. Các khối thi vào ngành Thiên văn học

– Mã ngành: 7440101

– Tổ hợp môn  xét tuyển ngành Thiên văn học: 

• A00: Toán, Vật lí, Hóa học
• A01: Toán, Vật lí, Tiếng Anh
• A02: Toán, Vật lí, Sinh học
• A04: Toán, Vật lí, Địa lí

*Xem thêm: Các tổ hợp môn xét tuyển Đại học – Cao đẳng

3. Các trường đào tạo ngành Thiên văn học

Theo những tin tức tuyển sinh, ngành Thiên văn học chủ yếu được đào tạo tại nước ngoài. Tại Việt Nam, có trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội đang đào tạo chuyên ngành Công nghệ vũ trụ và ứng dụng với điểm chuẩn năm 2018 là 17,8 điểm. Đây là một sự chọn lựa cho những bạn muốn theo đuổi đam mê về Thiên văn học.

GIỚI THIỆU VỀ NGÀNH THIÊN VĂN HỌC

Ngành Thiên văn học có tên gọi tiếng Anh là Astronomy. Đây chính là một ngành nghề thuộc lĩnh vực nghiên cứu khoa học thiên về các thiên thể cùng với những hiện tượng tự nhiên có nguồn gốc ở bên ngoài vũ trụ.

Đồng thời, ngành Thiên văn học cũng nghiên cứu về sự phát triển, tính chất vật lý, hóa học, chuyển động, khí tượng học của các vật thể vũ trụ và sự hình thành vũ trụ.

Thiên văn học theo định nghĩa của NASA là một ngành khoa học nghiên cứu về các ngôi sao, những hành tinh và không gian trong ngân hà. Thiên văn học có liên quan rất nhiều tới chiêm tinh học về mặt lịch sử, nhưng chiêm tinh học không phải là một ngành khoa học và được cho là không có gì liên quan đến thiên văn học cả.

Nội dung nghiên cứu Thiên văn học được chia làm 3 phần chính là:

• Nguồn gốc hình thành và phát triển của thiên thể
• Cấu trúc và bản chất vật lý của các thiên thể và các quá trình xảy ra trong vũ trụ
• Quy luật chuyển động của các thiên thể trong mối quan hệ giữa trái đất và bầu trời

HỌC NGÀNH THIÊN VĂN HỌC RA TRƯỜNG LÀM GÌ?

Thiên văn học được chia thành rất nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, việc làm của ngành thiên văn học khi ra trường rất đa dạng. Cụ thể là các bạn có thể làm những công việc sau đây:

• Vũ trụ quan
• Vật lý thiên văn
• Sinh vật học trong vũ trụ
• Vật lý thiên văn nghiên cứu về hệ mặt trời
• Địa chất các hành tinh

MỨC LƯƠNG TRUNG BÌNH CỦA NGÀNH THIÊN VĂN HỌC

Hiện tại, ban tư vấn tuyển sinh vẫn chưa nắm được số liệu thống kê cụ thể về mức lương ngành Thiên văn học.

MÃ NGÀNH VÀ KHỐI THI – TỔ HỢP XÉT TUYỂN

– Mã ngành Thiên văn học: 7440101

– Tổ hợp môn  xét tuyển ngành Thiên văn học: 

• A00: Toán, Vật lí, Hóa học
• A01: Toán, Vật lí, Tiếng Anh
• A02: Toán, Vật lí, Sinh học
• A04: Toán, Vật lí, Địa lí

>>> Xem thêm: Các tổ hợp môn thi xét tuyển vào Đại học, Cao đẳng

Ngành Thiên văn học – Lựa chọn lý tưởng thực hiện ước mơ du hành